Na presente obra, a investigadora Carme Toba, ofrécenos unha viaxe antropolóxica ao mundo da cultural do mel en Galicia e, nomeadamente, na Costa da Morte. Esta monografía é froito de moitos anos de documentación e labor investigadora ao redor da historia da produción e dos usos do mel na cultura galega e, sobre todo, dun minucioso traballo de campo documentando o patrimonio etnográfico vencellado á cultura do mel.

A monografía "A cultura do mel na Costa da Morte" é froito dunha ardua investigación que comezou a raíz de ter localizado a autora na súa aldea alvarizas e toponimia referente ao mel.

Que pasaría se as plantas tivesen súper poderes dos que nada sabemos? Podería ser que as plantas sexan as donas do mundo? Cando miras para as plantas e as árbores seguramente dirás: moi bonitas, pero un pouquiño aburridas. As plantas nin andan nin falan e aínd por riba non fan nada cando as arrincamos, cortamos e cando lles prendemos lume. Pero sabemos o que facemos? Hai moitos científicos recentes que poñen patas arriba a nosa percepción tradicional das plantas e das árbores. Agora non só sabemos que se interesan polo mundo que as rodea, senón que reaccionan ante el. Ademais, comunícanse de xeitos que quen nos dera aos humanos!

Un libro de contidos científicos para aprender gozando da lectura.

A medio camiño entre a ficción e a divulgación, "A incrible viaxe de Antía ao cerebro humano" é un libro de contidos científicos para aprender gozando da lectura. Durante unha excursión a un instituto de investigación en neurociencia, a protagonista desta historia pérdese dos seus compañeiros e coñece uns ratiños científicos que lle explican como funcionan o cerebro e o sistema nervioso, e tamén que son as neuronas e como percibimos as cousas a través dos sentidos.Pouco a pouco, Antía vai descubrindo que detrás dos ratiños hai nomes de científicos famosos (Santiago Ramón y Cajal, Alois Alzheimer, James Parkinson e Margarita Salas) e vive unha experiencia extraordinaria.A medio camiño entre a ficción e a divulgación, "A incrible viaxe de Antía ao cerebro humano" é un libro de contidos científicos para aprender gozando da lectura. Durante unha excursión a un instituto de investigación en neurociencia, a protagonista desta historia pérdese dos seus compañeiros e coñece uns ratiños científicos que lle explican como funcionan o cerebro e o sistema nervioso, e tamén que son as neuronas e como percibimos as cousas a través dos sentidos.Pouco a pouco, Antía vai descubrindo que detrás dos ratiños hai nomes de científicos famosos (Santiago Ramón y Cajal, Alois Alzheimer, James Parkinson e Margarita Salas) e vive unha experiencia extraordinaria.

Esta Antoloxía da lírica galego-portuguesa é unha obra monumental. A través dela, os lectores e lectoras galegos teñen acceso, por primeira vez desde unha edición galega, a un corpus tan amplo como xeneroso da nosa lírica medieval. Da man do especialista en estudios literarios medievais Xosé Bieito Arias Freixedo ofrécese por fin a oportunidade de acceder ao máis salientable do cancioneiro profano -cantigas de amigo, cantigas de amor e cantigas de escarnio e maldicir-. Poemas de Martin Codax, Airas Nunes, Don Dinis, Meendinho ou Pero Meogo, por só citar algúns entre unha amplísima nómina de autores e de textos seleccionados, dispostos nunha edición que conta cun amplo e accesible estudio introductorio e que analiza e nos guía, con erudición e sinxeleza, por este tesouro literario que é a nosa lírica medieval.

«A xustiza pola man» achega unha panorámica sobre as formas de conflitividade e violencia cotiá na Galicia contemporánea. Partindo dunha óptica común, inténtase comprender a sociedade a través dos conflitos e dunha das súas posibles derivacións, a violencia, entendida esta non como unha manifestación de irracionalidade, senón como síntoma das oposicións e loitas de poder inherentes a calquera comunidade. En definitiva, preténdese expoñer unha visión afastada dos estereotipos que afondan nunha Galicia resignada aos designios do poder imperante. «Un análisis novedoso, detallado y coherente sobre la violencia en el pasado que descubre las diferentes caras de la violencia, sus mutaciones y el lugar central que ha ocupado en la historia». Óscar Bascuñán Añover (Universidad Complutense de Madrid). «Uma obra de leitura indispensável e urgente para quem deseje pensar a Galiza num tempo longo, além dos estereótipos sobre o conflito e a violencia». Paula Godinho (Universidade Nova de Lisboa). «No tempo do retorno da política do medo e do neofascismo, estudar a violencia contribúe a suspender a súa aparente irracionalidade e axuda a entender o pasado e o noso presente». Álex Alonso Nogueira (City University of New York).

ESTA Antoloxía da literatura galega 1196-1981 proponse introducir o lector á literatura galega tal e como se leva expresando durante case oitocentos anos.

Esta Antoloxía da literatura galega 1981-2011 é unha continuación da histórica Antoloxía da literatura galega 1196-1981 publicada en 2010 e presenta, en edición bilingüe galego-inglés, sesenta textos de sesenta escritores galegos contemporáneos.

Este libro estuda a relación entre expresión dramática e aprendizaxe nunha perspectiva histórica, desde os inicios do século XX ata principios da década de 1980. Analiza a expresión dramática nas súas dimensións de ferramenta educativa e de experiencia estética, considerando os vínculos entre ambas as dúas. Tamén se poñen de relevo aspectos metodolóxicos e prácticos a partir da análise de traballos de aula. Un libro fundamental para coñecer a historia da educación teatral e para afondar na súa praxe diaria.

Obra de investigación predominantemente filolóxica, desentraña os arcanos da toponimia máis antiga e escura dos "brigantinos", sen esquecer as pegadas toponímicas deixadas por outros pobos celtas que viviron e laboraron na antiga Gallaecia. O presente volume ofrece porpostas toponímicas novidosas, ata o de agora inéditas, e porfía en exhumar un período da historia de Galicia pouco coñecido e especialmente ignorado: o dos celtas ou celtici do noso antigo territorio. A toponimia dos celtas brigantinos e doutros pobos da Gallaecia contribúe a librar do esquecemento o atlantismo galego -complemento sine qua non do celtismo-, ignorado e disimulado a mantenta polo poder centralizador do corte e intereses mediterráneos.

Fernando Cabeza Quiles, figura fundamental na cultura do noso tempo, recoñecida internacionalmente pola súa investigación toponímica- con máis de 30 anos de especialización na materia-, atinxe na presente obra, con ánimo ameno e divulgativo, un fito no coñecemento dos nomes de lugar de orixe celta na rexión de Bergantiños e no conxunto de Galicia.

Concibido como unha guía de lugares mais tamén como un compendio de historias para ler desde o sofá, este libro percorre unha pequena parte dos máis de 3.600 cemiterios da nosa comunidade autónoma, desde o histórico Santo Amaro ata un dos cemiterios máis pequenos do mundo. Da tumba dun Nobel ata a dun actor proposto ao Óscar.
A autora viaxa, ás veces soa e outras acompañada por persoeiros vencellados ao cemiterio que visita para coñecer máis de cerca as lendas e as historias reais, ás veces con límites difusos, achegando á nosa literatura unha viaxe única e persoal, resultando unha antoloxía de lugares fúnebres e rituais e crenzas relacionadas coa vida e a morte.
Percorridos como a Ruta dos Cemiterios indianos do norte, os cemiterios illegos, os desaparecidos, republicanos, protestantes e de disidentes, son algunhas das propostas d’As horas mortas.

Viaja al pasado y descubre dónde vivían los animales más fascinantes que han poblado la Tierra

Un atlas infantil excepcional que explora cada continente: contempla un T.Rex en America del Norte, ten cuidado con las peligrosas garras de los velociraptores en el desierto de Gobi y viaja a la tundra siberiana para descubrir un mamut lanudo.

Los dinosaurios cobran vida gracias a las impresionantes imágenes generadas por ordenador. Repleto de mapas de la epoca prehistórica, más de 40 perfiles de dinosaurios y de otros animales prehistóricos y con los últimos descubrimientos científicos.

Con mapas especialmente encargados para este libro, Atlas de dinosaurios y otras criaturas prehistóricas muestra a los jóvenes lectores cómo era el mundo hace millones de años.

Este atlas de dinosaurios para niños:

- Enseña dónde aparecieron los dinosaurios y otros animales prehistóricos.

- Muestra la conexión de cada dinosaurio con un período: Triásico, Jurásico o Cretácico.

- Cuenta con mapas encargados especialmente para este libro.

Un libro que no puede faltar en la biblioteca de los jóvenes lectores.

A defunción dos sexos: disidentes sexuais na Galiza contemporánea é un libro divulgativo que recompila historias e memorias de persoas que viviron alén da norma sexual na Galiza dos últimos cento cincuenta anos. A través de fontes de arquivo e xornalísticas reflexiónase sobre algúns dos itinerarios que estas persoas tiveron que percorrer e o seu enfrontamento co xugo dunha sexualidade obrigatoria que as condenaba ás marxes e ao ostracismo. Este libro parte coa conciencia de que a saída dese caixón agochado no que a historia depositou as disidentes sexuais é un paso imprescindible á hora de articular unha memoria LGBT na Galiza de hoxe. Para isto, o desenvolvemento do traballo non se centra nun relato exhaustivo sobre a disidencia sexual e de xénero en cada unha das épocas investigadas, senón que estas se configuran como pequenas xanelas das que se extraen historias e memorias de persoas diversas. Persoas perseguidas, aceptadas, toleradas ou reprimidas. Vidas, a fin de contas, necesarias para unha reflexión actual e colectiva sobre o pasado, o presente e o futuro das disidentes sexuais que poboamos hoxe o país galego.

Esta é a historia dunha serie de mulleres que, coa pandeireta na man, eran libres. Tal e como afirma Mercedes Peón no limiar, eran «libres de tocar, de berrar, de aloumiñar coa voz, de disociar e ornamentar mentres tiñan o seu transo en colectividade, libres de facer a foliada, donas do serán e donas da palabra». A partir do recoñecemento desa liberdade, naceu o proxecto «Somos Pandeireteiras», o lugar onde a centralidade estaría ocupada por un pronome feminino plural: nosoutras. Este libro é unha consecuencia dese proxecto de pensamento e articulación social e cultural impulsado pola sororidade e promovido pola investigadora, pandeireteira e compositora Mercedes Peón. Nas súas páxinas, seis mulleres galegas contemporáneas (Ana Romaní, María Reimóndez, Andrea Nunes, Susana Sanches Arins, Mercedes Peón e Selina Otero) recollen o testemuño desde a súa propia palabra.

El varón blanco, occidental y heterosexual se sitúa en la cúspide de la escala de lo humano; todo lo demás es la otredad. Pastora Filigrana propone una mirada a las estrategias de resistencia al capitalismo, el patriarcado y el colonialismo históricas y actuales del pueblo gitano, la otredad por excelencia en Europa. En estas formas de vida encontramos prácticas propias de autogestión de conflictos, resistencias al modelo de producción y consumo neoliberal, o avanzadas formas de mutualismo de base. Todo ello ha sido y es objeto de castigo, criminalización e invisibilización por parte del discurso dominante, por lo que urge poner en valor estas formas de vida y combatir la
estigmatización social.

La dialéctica ha sido el arma de los teóricos decoloniales en su lucha contra las estructuras opresoras, pero, paradójicamente, ha estado limitada por presuposiciones eurocentristas y vinculada con puntos de vista totalizantes. Desde el determinismo histórico, la teleología, los marxismos tradicionales y ciertos nacionalismos reaccionarios hasta algunos anarquismos jacobinos, Geo Maher subraya la tensa relación entre la descolonización y la dialéctica, y se pregunta qué preservar y qué descartar y cómo avanzar sin reproducir los errores del pasado.

A lo largo de su historia, la Guardia Civil ha sido un símbolo de poder y represión, protagonista de numerosas controversias que definen su trayectoria. Con un estilo agudo y contundente, Iñaki Errazkin nos invita a explorar el oscuro legado de esta institución, un brazo autoritario al servicio del Estado. Para ello recorre su historia, desde sus orígenes como sucesora de la Inquisición hasta su papel en la dictadura franquista y los más recientes episodios de represión. Expone momentos clave como la masacre de Badajoz, la persecución a la oposición política y su implicación en episodios como el golpe de Estado y los GAL. A través de una investigación periodística que se entrelaza con sus vivencias y perspectivas personales, pone sobre la mesa el retrato de una organización con un pasado lleno de sombras, que ha mantenido su poder mediante el uso de la fuerza y la intimidación, la corrupción y el abuso de autoridad.

E con esta mochila cargada de preguntas comezamos a camiñar os montes de Casaio na procura da Ciudad de la Selva, como guerrilleiros contemporáneos. O proxecto de investigación para comprender esta cidade comezou en 2017. Dende entón, e tras ducias de saídas ao campo e (re)apertura de camiños, ás veces con machete –e sempre guiados polo noso guía Francisco Fernández–, fomos capaces de documentar un total de 18 campamentos e cerca de 60 estruturas vencelladas co desenvolvemento da guerrilla entre os anos 1937 e 1951, ano en que os últimos guerrilleiros deixaron estes montes. Tivemos a oportunidade, ademais, de escavar 11 destas estruturas, que deron como resultado o que podemos considerar o conxunto máis relevante de materiais arqueolóxicos ligados a unha guerrilla de toda Europa e, posibelmente, de todo o mundo. Todo isto revela a importancia da Ciudad de la Selva non só como un elemento –un xacemento, diremos– fundamental para comprender o desenvolvemento do fenómeno guerrilleiro no noroeste peninsular e no Estado español, senón tamén como referente memorial no presente. Este volume trata de recoller todo o que puidemos aprender destes traballos para sacar da “ausencia” esta cidade.

Trespés ven de lanzar a publicación centrada no período medieval, a “Historia visual do Reino Medieval de Galicia”. Combinando ilustracións, mapas e fotografías que se acompañan con textos accesíbeis, esta publicación pretende ser un recurso divulgativo para o público xeral, especialmente para o estudantado, que procure saber máis sobre a fascinante historia de Galicia, e concretamente do seu período medieval.

A través da publicación, o público achegarase a un período histórico que non deixa de sorprender. Unha ferramenta para nos aproximar dunha das etapas máis sobresaíntes, e ao tempo máis descoñecidas do pasado do país.

Esta produción foi realizada por Trespés Producións Culturais e contou co apoio da Área de Cultura da Deputación da Coruña ao abeiro da liña de subvencións a proxectos centrados no Reino medieval de Galicia.

Por falta de vacantes na súa propia especie, unha mona bonoba resígnase a que na vindeira reencarnación lle toque acomodarse nun pelello humano, posibilidade que, tendo presente que ambas as especies comparten preto do 99% dos xenes, coida que non debe estar de todo mal. Mais axina comprenderá o seu monumental erro de cálculo.

Con este punto de partida, unha fusión entre o diario íntimo e a novela de aprendizaxe, A mona de Schröndinger convídanos a acompañar esta mordaz e irreverente bonoba (que como humana responde ao nome de Suso Mouriño), na súa loita diaria por se manter a flote, algo que no resulta nada sinxelo cando o teu pai bebe canto gaña, o monte veciñal da túa aldea é usado como vertedoiro e ti non encaixas en ningures, nin sequera no corpo que che foi outorgado. Humor e inconformismo en grandes doses nunha obra que constitúe unha alegación contra os prexuízos e a teima de pechar os ollos ante as inxustizas.

En tempos do ascenso imparable das tecnoloxías da comunicación, nas que, fronte as súas vantaxes, descubrimos a coroza en que nos pechan empobrecéndonos e empobrecendo o mundo...

La discusión en torno al patriarcado no ha dejado de estar presente en la historiografía y en el feminismo en las últimas décadas. Sin embargo, no existe conseso en el pensamiento feminista a la hora de dotar de centralidad al patriarcado en la estructura y organización social capitalista. ¿Hasta qué punto el patriarcado atraviesa el orden actual ¿En torno a qué parámetros se produjo esta institucionalización, que comenzó en la familia y se extendió al resto de la sociedad Gerda Lerner realiza un acercamiento a la Antigua Mesopotamia a través de fuentes primarias. Deja de lado la victimización de las mujeres, así como el mito del matriarcado, para afrontar un análisis que nos lleva a otras preguntas.Consigue, así mismo, dar la centralidad que se suele negar a los discursos históricos a la hora de pensar el momento actual. Por todo esto, La creación del patriarcado es un libro referencial para construir parámetros históricos que nos permitan entender la realidad de manera compleja.

A medicina popular galega foi obxecto de estudo dende o século XVIII. Diferentes autores achegáronse a ela con diversos enfoques, algúns deles cargados de fondos prexuízos. Nesta ocasión, o antropólogo Rafael Quntía fai un estudo pormenorizado dos aspectos máis salientables de cantos configuran a nosa etnomedicina, achegando unha ollada antropolóxica a estas prácticas e saberes tradicionais e á relación que manteñen coa biomedicina ou medicina moderna actual. A presente obra é froito de anos de traballo de campo e de estudo bibliográfico sobre un aspecto tan fundamental da nosa cultura e da nosa existencia humana como é a salvagarda da saúde. A clasificación das enfermidades e das doenzas, as síndromes especificamente culturais, os especialistas da medicina popular, os diferentes recursos curativos, o poder da palabra ou o papel da maxia e da relixión neste sistema tradicional de saúde son algúns dos múltiples temas que se abordan nesta monografía.

Por que a túa tataravoa estaría contenta co Día das Letras de 2025. Que son as "recolleitas" que fascinaron a C. Tangana. Por que os Séculos Escuros tamén foron Séculos Radiantes. Que ten a cultura tradicional galega para abrir tanto os ollos de quen a descobre.

Fundamentado nun sólido marco conceptual e metodolóxico que cuestina tópicos e doutrinarismos, este libro constitúe unha achega fundamental e enriquecedora ao coñecemento do noso pasado desde a perspectiva da Sociolingüística. A través das súas páxinas, pódese seguir a evolución da relación entre a sociedade galega e as linguas (nomeadamente, o galego, o latín e o castelán), contextulizada nas sucesivas coordenadas históricas e socio-culturais. Aténdese tanto o ámbito da comunicación -as funcións sociais das linguas- como as ideoloxías e os imaxinarios colectivos -as representacións sociais- e a maneira en que se integran nas dinámicas de moldeamento das identidades sociais. Rica en información, que se presenta de xeito claro e conciso, esta obra ofrece perspectivas novidosas sobre a historia social do idioma galego, e, por iso, desde a súa primeira edición en 1999, se tornou referencia obrigada para os estudosos e todas as persoas interesadas polo tema.

Facer un estudo deste alcance, cada dez anos, sobre o que deu de si a investigación educativa en Galicia semella un exercicio sinxelamente descritivo do que temos artellado, na teoría e na práctica, ou cunha mestura de ambas as dúas, quen dedicamos tempo, dun xeito máis ou menos agrupado, ao coñecemento de tan importante dimensión para unha comunidade. Pero, alén diso, tamén representa a oportunidade de atrevernos a saber un pouco máis sobre a situación dun eido do pensamento e da acción social, onde as ideas e os proxectos poden marcar diferenzas na formación de profesionais da educación e, por extensión, da cidadanía do futuro.
Tense dito que sen avaliación non hai progreso no espazo público dunha democracia. O noso libro ofrece puntual testemuño desa lúcida sentenza.

A finais dos anos setenta, a escritora feminista negra lesbiana estadounidense Audre Lorde resumía a súa crítica ao feminismo branco coa famosa frase: «As ferramentas do amo nunca desmantelarán a casa do amo». A súa mensaxe ecoa aínda hoxe en diferentes movementos supostamente transformadores nos que se deixa de lado unha crítica en profundidade ás estruturas coloniais e racistas, ás «ferramentas do amo». Galicia en xeral e a literatura galega en particular ocupan un interesante lugar gonzo, dado que por unha banda se sitúan nunha posición non hexemónica a certos niveis, mais non deixan de ser unha nación e un sistema literario formulados dende as bases da branquitude e a continuidade colonial. É tempo de analizar a nosa casa coma a casa do amo e revisar as nosas complicidades coloniais. Este volume ofrece unha panorámica sobre as teorías decoloniais e antirracistas que se usan aquí para deitar unha ollada crítica a diversos textos que, lonxe de pretender constituírse en catálogo, buscan interpelarnos para transformar os alicerces da casa de xeito que absolutamente todas as persoas teñamos acubillo nela.

Preto de facer corenta e cinco anos, o autogoberno de Galicia xa non pode explicarse de xeito estático, coma se fose unha realidade illada. A nosa Comunidade Autónoma forma parte dun complexo sistema de gobernanza multinivel que vai desde as entidades locais ata a UE, pasando polo Estado. O fundamento democrático dese modelo fai que a cidadanía teña que xestionar distintas identidades (a galega, a española, a europea) e que os seus dereitos e as relacións cos poderes públicos varíen en función do eido institucional en que desenvolven as súas actividades. Este é o enfoque deste libro, dirixido a un público amplo, onde se contrastan as semellanzas e as grandes diferenzas que existen entre o federalismo e o autonomismo, como estratexias descentralizadoras do poder político.

Ao longo dos séculos, os varóns foron tanto autores como protagonistas do relato histórico, e este monopolio desembocou nunha escaseza de referencias ao universo feminino, máis, cando se daban, amosaban unha serie de estereotipos que calaron profundamente na sociedade, probablemente porque contribuían a manter e fundamentar os piares da ideoloxía patriarcal imperante.

Este traballo, elaborado por un grupo de historiadoras vinculadas á Universidade de Vigo, pretende visibilizar o papel das mulleres realizando un percorrido desde a Prehistoria ata o século IV, e así amosar unha secuencia de realidades variadas que transcorren, ou se refiren, ás primeiras épocas históricas aplicando nas súas análises distintas perspectivas e metodoloxías.

¿Cuánto hubieran avanzado las matemáticas en este país si María Josefa Wonenburger hubiese podido poner su talento al servicio de la ciencia española?

Nunca lo sabremos. Solo conocemos los obstáculos que tuvo que superar, la brillante carrera que hizo en el extranjero y que la convirtió en un referente mundial en álgebra. Wonenburger vio truncadas sus investigaciones al tener que volver a casa, cuando todavía tenía mucho que aportar. Los reconocimientos, como sucede tantas veces, llegaron demasiado tarde.

Desde la admiración que sentían por ella, desde la cercanía, las doctoras María José Souto Salorio y Ana Dorotea Tarrío Tobar nos cuentan la historia de esta niña que quería hacer matemáticas para encontrar respuestas a todo aquello que se preguntaba.

Lamadarcos, foi cruzada pela fronteira até 1864. Designada como
mista ou mistiga em documentos antigos, integraria com as outras
duas os que serão chamados, no século XIX, «povos promíscuos».
Viria a pertencer a Portugal a partir da assinatura do Tratado de
Limites de 1864, em resposta à consolidação do liberalismo e à
construção dos Estados-nação em Portugal e Espanha, que rejeitavam
uma realidade jurídica própria do Antigo Regime, ao
mesmo tempo que subsumiam uma nação subestatal: a Galiza.
Cambedo da Raia localiza-se no concelho de Chaves e faz fronteira
com dois concellos galegos: Verín e Oimbra. Foi durante muito
tempo um ponto de cruzamento e passagem fronteiriça, utilizado
também pelos resistentes às ditaduras ibéricas. Na conjuntura da
guerra de Espanha (1936-39), integrou um corredor de salvamento
de quem fugia do horror da repressão golpista. A sua população
acolheu refugiados, alguns dos quais viriam a enquadrar
grupos de guerrilheiros que combatiam o franquismo. Em 1946,
depois de um conjunto de peripécias, uma das quais forjada, a aldeia
seria cercada por forças repressivas de ambas as ditaduras
ibéricas e bombardeada com morteiros. Uma parte dos seus habitantes
seria presa pela PIDE. Houve várias mortes, vidas destroçadas,
pequenas economias agrícolas devastadas, num lastro
de sofrimento que permanece até hoje. Além de tudo, a aldeia sofreu
o opróbrio que os fascismos ibéricos fizeram cair sobre quem
soube acolher os que fugiam do horror da guerra e os que combatiam
o franquismo.

Con este traballo, Henrique Monteagudo aspira a contribuír ao reforzamento da memoria colectiva da cidadanía galega mediante a divulgación do coñecemento dunha figura central na nosa historia contemporánea, en campos tan diversos como o pensamento, a política, as artes plásticas, a literatura e a defensa e ilustración do idioma. Ao tempo, ponse de vulto a súa achega fundamental á forxa de Galicia como nación, á reivindicación do seu autogoberno e dos intereses das clases populares, ao desenvolvemento da súa cultura nun paradigma de normalidade e modernidade e á configuración dun imaxinario colectivo, dunha identidade propia, amplamente partillada polo conxunto do país. A vida e a obra de Castelao, indisolublemente ligadas, fixeron del un mito popular que comezou a forxarse en vida, especialmente durante os durísimos anos do seu exilio, nas comunidades galegas da diáspora americana.

Detrás de Saber de nós hai vinte autores que asinan outros tantos artigos que se estruturan en dúas partes que parten de dous congresos realizados polo CCG en 2023, ano en que se conmemoraba o centenario da creación do Seminario. A primeira parte recolle os traballos sobre o propio seminario, mentres que na segunda faise unha análise sobre o seminario en comparación coas institución máis ou menos paralelas que xurdiron na Península nas primeiras décadas do século XX.

O Seminario e a súa importancia
“A denominación do Seminario de Estudos Galegos evocaba unha maneira nova de traballar desde a universidade que puña o acento no traballo colaborativo” explicou Henrique Monteagudo na presentación, sobre o monllo de estudos que conforman a primeira parte da obra. Non só supuxo esa mímese do que se introducira na reforma das universidades en Alemaña no século XIX que pretendía superar a educación memorística co modelo tradicional de lección maxistral promovendo o debate en grupos reducidos, dirixidos por un profesor co que o alumnado mantiña unha relación directa. O Seminario tiña tamén, en palabras de Monteagudo “Unha visión orgánica do país e foi tamén a primeira ver que se empregaba inequivocamente o galego”. No volume cóntase que o SEG foi o primeiro seminario que existiu en Galicia e o único por moito tempo. Ademais, tamén explica que a recuperación da forma tradición galego foi un xestos “emblemático do proceso de resignificación do idioma do país promovido polas Irmandades, que supuña a superación do paradigma lingüístico-cultural e político do rexionalismo”.

O novo espírito deste seminario foi estudado por Ramón Villares; o contexto histórico por Justo Beramendi, ao que lembraron no marco da presentación. Da relación do SEG coas institucións públicas do momento trata Alfonso Mato no seu artigo, mentres que Uxío-Breogán Diéguez abordou a súa conexión co nacionalismo galego. Xerardo Pereiro deitou a ollada sobre as identidades galegas a partir dos discursos do seminario; mentres que Óscar Penín Romero e Susana Reboreda Morillo poñen o acento no papel que desenvolveron na arqueoloxía galega. Francisco Díaz-Feirros analizou as ciencias no Seminario.

O volume dá conta da súa importancia que, malia a súa fraqueza económica foron os seus plans de traballo e a incesante difusión dos seus resultados os que foron lexitimando a súa actividade. Esas innovadoras actividades de extensión son as que analiza María Xesús Fortes Alén no seu estudo. Pilar García negro repara na visión política de Galicia no anteproxecto de Estatuto de Autonomía que elaboraron.

Sobre as novas entidades que acolleron o legado do Seminario (nomeadamente o Instituto de Estudos Gallegos Padre Sarmiento e o Museo do Pobo Galego) falaron Miguel Anxo Seixas Seoane, Eduardo Pardo de Guevara y Valdés e María Xosé Fernández Cerviño. “Tivo unha vida breve, só trece anos, foi moi precario e non chegou a desenvolver todos os seus ámbitos” remarcou Monteagudo.

O Seminario en clave comparada
A segunda parte, da que se encargou Ramón Villares, pon en contexto o SEG con outras institucións de alta cultura que existiron na península. “Durou só trece anos, pero deixou un pouso ético na tradición e cultura galega” apuntou Villares que destacou a súa vinculación coa universidade, na que nace pero da que ten completa independencia. “Foi unha ruptura cultural porque mudou as formas de ensino e de investigar, que abandonaron o memorialismo e optaba por outros camiños”. Esta visión é a que analiza no seu artigo, que está acompañado do traballo doutros autores, encamiñados a detallar o devalar doutras institucións análogas. Borja de Riquer Permanyer afonda no Institut d’Estudis Catalans, creado en Barcelona en 1907. Da Eusko Ikaskuntza-Sociedad de Estudios Vascos, fundada en San Sebastián en 1918, fala Idoia Estornés Zubizarreta e Javier Moreno fai o estudo sobre o Centro de Estudios Históricos, que funcionou en Madrid, entre 1907 e 1939 e da Junta para Ampliación de Estudos. Da entidade fundada en Portugal, a Sociedade Martins Sarmento, dá conta Antonio Ferreira.

Trátase de máis de vinte traballos que abordan a traxectoria do Seminario de Estudos Galegos (SEG) tanto desde a súa produción científica e incardinación no ámbito galego da época, como da súa comparación con outras institucións de alta cultura de ámbito peninsular ou europeo. Na presentación, Henrique Monteagudo destacou a capacidade innovadora do SEG por introducir novos procesos de traballo e de relación na universidade menos xerárquicos, a "visión orgánica do país e o feito de que era a primeira vez que se empregaba inequivocamente o galego para o nome dunha institución". Por outra banda, Ramón Villares destacou a significación do SEG no seu momento e ata hoxe, como unha "ruptura xeneracional e cultural" e no alento internacional deste tipo de institucións. No volume participan investigadores coma o propio Ramón Villares, o finado Justo G. Beramendi, Alfonso Mato, Uxío-Breogán Diéguez, Xerardo Pereiro, Oscar Penín, Susana Reboreda ou Miguel Anxo Seixas, entre moitos outros. O volume pode descargarse de balde no web do CCG.

Mulleres imprescindibles. Educadoras na vanguarda do século xx pon de relevo o protagonismo dalgunhas das mulleres máis importantes da nosa recente historia educativa, un protagonismo que sempre existiu aínda que permanecese oculto durante moito tempo. Rosa Sensat, María Barbeito, María de Maeztu, María Luísa Navarro, María Sánchez Arbós, Justa Freire, Elbira Zipritia, Marta Mata e Carme Miquel son grandes referentes educativos do «século da infancia». Un novo volume da Biblioteca de Pedagoxía, colección que trae á nosa lingua textos clásicos ou obras inéditas do pensamento e a práctica pedagóxica, e na que xa publicamos autores tan relevantes como Francesco Tonnucci, Maria Montessori, Jean Piaget, Paolo Freire, Célestine Freinet ou John Dewey, entre outros.

Lembro de ben rapaz escoitar falar do arrepiante naufraxio do pesqueiro La Isla, acontecido no 1970 aos pés da Torre de Hércules. Os veciños das Lagoas foron os primeiros en dar a voz de alarma. Sí se salvou un home dos quince que ían a bordo.

O porto da Coruña era daquela o primeiro en descargas de peixe fresco de Europa, mais contrastaba coa inexistencia na propia cidade herculina de medios de salvamento marítimos e aéreos para auxiliar aos náufragos, o que derivou nun estourido de carraxe e indignación social como nunca antes de vira en Galicia.

A traxedia deste pesquero herculino provocou que tres anos despois do seu afundimento se instalase na Coruña a primeira base da Cruz Vermella do Mar en España, a cal se dotaría coa primeira embarcación de rescate autoadrizable do Estado e, ao mesmo tempo, que chegase ao aeroporto de Alvedro o primeiro helicóptero do SAR de todo o norte peninsular. Tamén, grazas ao GRAS, formado por mergulladores do Clube do Mar de San Amaro, unidos inherentemente a este naufraxio, nacería o xérmolo do que serían anos despois as GEAS no seo da Garda Civil.

Tras coñecer de preto as vidas dos quince tripulantes e as das súas respectivas familias, que me abriron as portas das súas casas e compartiron conmigo as súas vidas, humildemente, daríame por satisfeito se este traballo servise para outorgar a relevancia que realmente merecen os seus protagonitas neste fito clave da historia marítima do noso país.

O 4 de outubro de 2020 cumpríase o 50º aniversario desta traxedia marítima, e un grupo de asociacións e entidades organizámoslles ás familias dos náufragos unha sentida homenaxe na Coruña.

A tripulación do pesqueiro La Isla non morreu en van. Somos salitre.

Fernando Patricio Cortizo

Nos últimos anos constátase un incremento das narracións que se centran no devir dos personaxes e, sobre todo, das personaxes, fronte a outro tipo de tramas. Dentro das propiedades das que emerxen as protagonistas ten especial relevancia a de xénero. Ser rexistradas como personaxes mulleres activa outros trazos satélites que as dotan dun atractivo especial para a arte. A marxinación, a anomalía, a cuantificación do corpo, pero tamén a loita, é dicir, a construción dunha identidade en conflito, abren un espazo para o insólito e permiten un percorrido argumental complexo. Mais tamén nos enfrontan a unha dupla condición ontolóxica: ser muller, como ser personaxe de ficción, é ser algo, un obxecto que emerxe dunha serie de inscricións e que forma parte da realidade, aínda que as inscricións sexan sociais. De feito, a abundancia de protagonistas femininas que se dedican ao traballo artístico emparella a emerxencia das mulleres e das personaxes, xa que as dúas son obxectos sociais, non naturais, sen que isto supoña que non teñan a mesma dignidade na súa existencia. Deste xeito, desde o punto de vista da ontoloxía da arte e do novo realismo analízanse os tipos de obxectos ficcionais femininos que aparecen na narrativa galega do século XXI e as inscricións das que xorden, desde a convicción de que as personaxes, tamén os personaxes, existen.

Un libro para divulgar a nosa cultura popular. Unha manchea de mitos, lendas, ritos, contos, saberes e sucedidos. Unha guía de campo dos lugares singulares. Contos, tesouros, lendas urbanas, prodixios, mitoloxía, pontes, camiños...

Edición en castellano de un magnífico libro que recorre los argumentos del movimiento "No prisón" en Italia, para cuestionar la existencia de la cárcel como respuesta al delito y puede servir como inspiración para promover o reforzar similares iniciativas en el Estado Español.

É o humor un trazo esencial da psique galega? Son os galegos humoristas por natureza? Existe un humor galego diferente dos doutros pobos? Cales serían as súas características? Teñen os galegos humor de autoprotección? Rinse deles mesmos? Rinse dos galegos por España adiante ou rin con eles? Rin os galegos de como os ven por España? Investaron a retranca para que os españois que se rían deles non soubesen de que estaban a falar?

A historia da guerrilla antifranquista foi ocultada polo silencio e a
desmemoria. Pero desde os anos 70 e 80 do século pasado vense
investigando e publicando traballos que van traendo luz sobre
este movemento. E a historiografía e a arqueoloxía están a seguir
proporcionándonos investigacións determinantes, e abrindo liñas
de estudo necesarias. As páxinas publicadas neste volume,
centradas na Federación de Guerrillas de León-Galicia, así o
demostran.

O libro que tes nas mans é unha recompilación, unha selección de artigos, relatorios, investigacións e proxectos publicados en diversos medios, cun claro fío condutor: a muller e a súa condición. A proposta recolle feitos actuais, repasa aspectos históricos, reivindica accións positivas, fai visibles situacións....

La crisis climática amenaza la vida en la tierra. La combinación de capitalismo, colonialismo y patriar cado ha llevado al planeta a una situación crítica que solo podemos superar con cambios profundos y rápidos. Para ponerlos en marcha, contamos con la teoría y la práctica ecofeminista, basada en una relación completamente diferente con la naturaleza y con el resto de animales. Frente al extractivismo, la dominación y la explotación, el ecofeminismo opone una forma de ver el mundo en la que todos los seres que habitan el planeta forman parte de una única red de relaciones que debe cuidarse y protegerse. Este volumen, coordinado por dos de las activistas antiespecistas más reconocidas, recoge propuestas para pensar el fin del capitalismo, el colonialismo y el patriarcado desde ámbitos tan diferentes como los feminismos negros, las teorías queer o el ecologismo radical. El resultado es una caja de herramientas que sirve tanto para la reflexión teórica como para la acción práctica y que se torna imprescindible de cara a la superación de la crisis climática.

Especialización, asociacionismo e cooperativismo. Este libro da conta da importancia dos servizos no proceso de cambio no sector agrario ao longo das últimas décadas.

Debulla o modo en que, ao longo das últimas décadas, os profesionais do agro e da gandería en Galicia van botando man de diversos servizos para incorporar innovacións, adaptarse a un mercado e un cadro regulador cada vez máis complexos e así poder manter a súa competitividade no mercado, coidar do medio ambiente e proporcionar bos alimentos, sen deixar de aspirar a unha mellor calidade de vida. O fío condutor do libro é a idea de que a expansión dos servizos no sector agrario reflicte a resposta adaptativa dun sector que vive una profunda crise e que precisa responder ás dinámicas globais da agroindustrialización e a liberalización dos mercados, aos novos retos da política agraria e rural, aos retos da sustentabilidade así como á evolución das propias estruturas agrarias nas últimas décadas. A través dun percorrido polos principais cambios do contexto económico, institucional e tecnolóxico que afectan ao sector agrario galego, a autora presenta ao público unha análise do cambio de modelo agrario galego no contexto da Economía de Servizos e do Coñecemento. A terciarización do sector agrario defínese pola crecente importancia e presenza dos servizos en torno ás actividades propias das explotacións agrarias. Máis alá da contratación de servizos especializados de maquinaria para as tarefas en campo, que xa conta cunha notable tradición no agro galego, este estudo mostra e explica a crecente intervención de axentes externos que aportan coñecemento técnico especializado para asesorar aos agricultores e gandeiros na innovación dos procesos produtivos agrarios e, nalgúns casos, substituílos. Afonda no estudo do papel desenvolvido polas cooperativas agrarias e outras asociacións propias do sector, incluídos os propios sindicatos agrarios. Estes axentes revélanse como fundamentais na prestación de servizos, pola súa proximidade (física e cognitiva) e pola súa capacidade de conseguir economías de escala. Igualmente, poderían sentar as bases, a través de novos servizos, para un novo modelo agrario sustentable que aproveite plenamente as potencialidades do rural galego.

Este texto naceu en resposta a unha petición que o autor recibiu da editorial para axudar a cubrir un oco en relación cun tema, o Pío Latrocinio perpetrado polo arcebispo compostelán don Diego Xelmírez en varias igrexas de Braga, que abriu un período histórico de hostilidade entre a sé compostelá e a bracarense que tardaría séculos en superarse.
Aínda que o tema ten recibido cumprida atención en múltiples estudos históricos, sorprendentemente non tivo o eco na memoria popular que, segundo pensamos autor e editor, cabería agardar. Ese é o oco que se pretende atender e, a partir del, apuntar apenas algunhas outras vellas inimizades que algo fixeron para que galegos e portugueses, veciños e irmáns en tantas cousas, viviran moito tempo, sempre demasiado, de costas viradas.
Ter coñecemento delas se cadra, iso agardamos, poderá contribuír a que, onde onte houbo inimizade, haxa hoxe e mañá o que nunca debeu faltar: amizade e irmandade.

Los estudios sobre mujeres han experimentado un desarrollo importante en España en las últimas décadas. " Mujeres, dones, mulleres,emakumeak " reúne aquí trabajos de autoría variada que muestran la innovación teórica y metodológica de que hoy goza la historiografía sobre mujeres y género en nuestro país, y la diversidad geográfica, generacional y temática de líneas de investigación y enfoques que se hallan en curso.
Bajo una voluntad compartida de reconocimiento al magisterio de la historiadora Mary Nash, contiene este volumen estudios de Ana Aguado, Mercedes Arbaiza, Nerea Aresti, Pilar Ballarín, Rosa Capel, Ángela Cenarro, José Javier Díaz Freire, Montserrat Duch, Elena Hernández Sandoica, Miren Llona, Cándida Martínez López, María Dolores Mirón, Mónica Moreno, Teresa María Ortega, María Dolores Ramos, Rosario Ruiz Franco, Luz Sanfeliu, Susanna Tavera, Pilar Pérez-Fuentes, Mercedes Yusta y Vicenta Verdugo. En total, son veinte ensayos con reflexiones sugerentes sobre aspectos diversos: política, educación, trabajo, emoción y subjetividad de las mujeres, en los que se busca poner de relieve el impacto e incidencia de las mujeres como sujetos históricos y su relevante papel en diferentes contextos históricos.

Neste traballo monográfico de corte etnográfica, o antropólogo Rafael Quintía achéganos unha completa investigación sobre un dos amuletos curativos máis sobranceiros da nosa cultura: a Pedra da pezoña, un talismán alexifármaco utilizado para o tratamento da pezoña, aireadas e outras doenzas. A Perda da pezoña, rodeada de mitos e crenzas, é un obxecto de poder documentado dende antigo e aínda vixente e activo na medicina polpular de Galicia. Os datos recollidos neste libro son froito de case dúas décadas de investigación e traballo de campo no eido da etnomedicina galega.

Tras dos décadas investigando la villa de Noia, que le vio crecer, el autor nos ofrece esta historia de Noia, que también rinde homenaje a los primeros historiadores de Noia. La "muy noble, muy leal y muy antigua villa de Noia", de la que dice la leyenda que fue fundada por los descendientes de Noé, se convirtió en un puerto comercial gracias a los privilegios otorgados por los monarcas españoles. En el siglo XVI, Noia fue vendida por Felipe II a banqueros fenoveses y sus gremios mantuvieron a flote el comercio noiés, a pesar de las crisis económicas que asolaron los siglos XVII, XVIII, XIX. Desde el siglo XX, Noia, este antiguo puerto de Compostela que había sido también residencia de verano de los arzobispos de Santiago, anda buscando permanentemente su esplendoroso pasado económico.

Para que serve una balea Canta forza ten o mar Cantas especies habitan os océanos Porque soben e baixan as mareas Estas e moitas outras preguntas teñen resposta neste libro sobre o mundo mariño, con ilustracións que espertarán a túa imaxinación e explicacións claras e sorprendentes baseadas no rigor da ciencia e do que hoxe coñecemos do mar. En cada páxina aprenderás algo sobre os misterios do grande azul e comprenderás por que debemos coidalo. Empápate coas súas páxinas para poder coñecer, amar e conservar os nosos mares.

A xeoloxía é unha ciencia nova e pouco coñecida. Todo o mundo ten algúns coñecementos dos animais, das plantas, da arquitectura e das tradicións da súa contorna, pero poucas persoas se cuestionan como se orixinou o chan que pisan cada mañá, ou a paisaxe que ven cada día.
Por iso, con este pequeno traballo tratamos de facer chegar aos afeccionados e ás afeccionadas os coñecementos actuais sobre a xeoloxía de Galicia dun xeito accesible, a un nivel divulgativo, pois existe un crecente interese en coñecer a apaixonante historia do planeta Terra, a súa evolución e a súa influencia na nosa vida diaria.